Zorgeloos genieten van grote grazers? Zo doe je dat!

Het is een onvergetelijke ervaring om een wisent een zandbad te zien nemen of te zien zogen. In Nationaal Park Zuid-Kennemerland en het Noordhollands Duinreservaat kun je dit met een beetje geluk meemaken. Hier lopen immers verschillende soorten grote grazers. Maar wat kun je het beste doen om deze dieren niet in hun natuurlijke gedrag te storen? PWN-boswachters Lydia en Simone leggen het uit.

Mensen en dieren in de vrije natuur leven in Nederland dicht op elkaar. Om dat goed samen te laten gaan, helpt het als wij mensen diergedrag beter begrijpen. Grote grazers gaan van nature hun eigen gang en trekken zich over het algemeen niet zoveel aan van mensen. Maar als de mens op hén afkomt, zouden ze zich bedreigd kunnen gaan voelen. "En dat is iets wat we niet willen", weet Simone, boswachter in Nationaal Park Zuid-Kennemerland.

Mensen willen bijvoorbeeld op de foto met de dieren en komen te dichtbij. Of ze denken er goed aan te doen de grazers eten te geven. "Op het moment dat de grazers de mens met eten gaan associëren, kunnen ze opdringerig worden. Dan gaan ze ongewenst gedrag vertonen en moeten we ze uit de kudde halen."

Afbeelding

Wisentenkudde 

Natuurlijk gedrag

Wisenten, konikpaarden, Schotse hooglanders, exmoorpony's: het zijn allemaal dieren die goed in de vrije natuur kunnen leven en jaarrond voor zichzelf kunnen zorgen. Ze zijn niet aangepast aan de mens, maar vertonen veelal natuurlijk gedrag. En het is beter ze daarbij niet te storen. "Exmoorpony's zijn best schuw", vertelt Simone's collega Lydia, boswachter in het Noordhollands Duinreservaat. "Dat is eigenlijk alleen maar fijn, want in een drukbezocht natuurgebied is het belangrijk dat ze niet op brood of andere lokkertjes afkomen. Zodra je dichterbij komt, gaan ze vanzelf van je weg."

Afbeelding

“Exmoorpony's zijn best schuw. Als je hun kant op komt, draven ze vanzelf weg.”

Simone, die onder meer veertien wisenten in haar werkgebied heeft lopen, weet dat ook die dieren altijd de ruimte zoeken. Ze vertelt: "Wisenten nemen vaak actief afstand van wandelaars. Deze dieren zijn dan ook nooit gedomesticeerd, afhankelijk gemaakt van de mens, waardoor ze nog veel ‘wildheid’ in hun genen hebben. Een hooglander wil nog weleens blijven staan. Maar, zeggen wij altijd, vat dat niet op als een uitnodiging om dichterbij te komen. Het beest kan schrikken of hij schudt net met zijn kop om een lastige vlieg kwijt te raken en hij heeft toch grote hoorns op zijn kop.” In het Noordhollands Duinreservaat merkt Lydia dat de meeste kuddes stabiel zijn qua gedrag, maar op het moment dat er wat nieuwe dieren geïntroduceerd worden in het gebied kan het iets onrustig zijn. De nieuwkomers moeten weer aansluiting vinden bij de rest van de (bestaande) kudde. Simone vervolgt: “Wisenten, exmoors en hooglanders zijn over het algemeen rustige dieren die geen energie verspillen als het niet nodig is. Konikpaarden kunnen nog weleens met zijn allen gaan draven. Dan is het beter als je niet net vlak naast de kudde staat."

Grazer op het pad

Wie zorgeloos wil genieten van grote grazers, moet dus afstand houden. De geldende regel is dat je paarden, pony's en runderen op minimaal 25 meter afstand houdt en voor wisenten geldt minimaal 50 meter. Lydia voegt daaraan toe: "Loop nooit dwars door een kudde heen en ook niet tussen een moeder en haar kalf door. Om haar kalf te beschermen zal de moeder dan meteen in beweging komen. Zorg dat je gewoon altijd die 25 of 50 meter afstand bewaart en laat de dieren ook nooit uit zichzelf dichtbij komen."

Afbeelding

“Loop nooit door een kudde heen of tussen een moeder en een kalf door. Ze zal haar kalf altijd beschermen.”

En wat doe je als een grote grazer op je pad ligt? "Wacht rustig af of loop een stukje terug en kies een andere route. In de rest van Nederland bepaalt de mens de regels, in natuurgebieden is het belangrijk dat we respect hebben voor de dieren en planten. Als je op afstand geniet van de planten die je tegenkomt en de dieren met rust laat, krijg je bovendien de unieke kans om de dieren in hun natuurlijke gedrag te observeren. Het is onvergetelijk als je een wisent een zandbad hebt zien nemen of van een afstand van een vechtpartijtje tussen twee exmoorhengsten hebt kunnen genieten."

Allemaal ander gedrag

Drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder PWN heeft grote grazers naar Noord-Holland gehaald om de duinen open te houden. Waar geen grazers lopen, vergrassen de duinen en blijft geen stuivend zand meer over. Stuivend zand is nodig om het unieke ecosysteem van de duinen in stand te houden. Er is voor verschillende dieren gekozen, omdat ze allemaal weer ander (graas)gedrag vertonen. Paarden 'snijden' met hun tanden het gras kort. Runderen zoals hooglanders slaan hun tong om een graspol heen, waardoor ze alleen het bovenste deel eraf trekken. De hooglanders eten ook graag houtige gewassen en bladeren van meidoorn en wilg. Net als de wisent, die ook dol is op de bast van bomen. Wisenten nemen ook graag zandbaden. Al rollend in het zand creëren ze open plekken waar hagedissen hun eieren kunnen leggen en insecten holletjes kunnen graven. Doordat de grazers allemaal ander gedrag vertonen, scheppen ze de variatie die nodig is om het landschap gezond te houden.

Afbeelding

Wisenten nemen graag zandbaden. Al rollend in het zand creëren ze open plekken waar hagedissen hun eieren kunnen leggen en insecten holletjes kunnen graven.

Meer informatie

• Bij alle ingangen van Nationaal Park Zuid-Kennemerland en het Noordhollands Duinreservaat staan de gebiedsregels duidelijk op borden aangegeven.
• Kijk voor meer informatie op de websites van Nationaal Park Zuid-Kennemerland en het Noordhollands Duinreservaat.