We verwachten inderdaad dat het water de komende maanden opnieuw hoog staat. 

In een normale situatie staat in augustus het grondwater op de laagste stand van het jaar. Het grondwater stijgt dan vanaf het najaar weer omdat er minder verdampt en er meer neerslag valt. Door de extreme hoeveelheid neerslag van 2023 en 2024 is de situatie de komende tijd totaal anders. Het water in de duinen staat nog steeds heel hoog.

Komt er nu regen bij, dan stijgt het grondwater verder en staan de paden, vooral op lager gelegen gebieden, opnieuw onder water. 

Het heeft het afgelopen jaar extreem veel geregend. Die regen zakt maar heel langzaam door het zandpakket de bodem in. De duinen zijn een soort spons die langzaam het water opnemen. Omdat dit natuurlijke proces zo traag gaat, beginnen we het ‘natte seizoen’ vanaf september met een vollere spons (een veel hoger grondwaterpeil) dan in een gemiddeld jaar. Dit leidt dus ook de komende periode tot paden die onder water staan.

We waren vorig jaar inderdaad verrast door de extreme hoeveelheid neerslag en de gevolgen van het hoge water in de duinen. Het grondwater staat door de grote hoeveelheid regen nog steeds erg hoog. Dit jaar zijn we goed voorbereid en nemen we op verschillende plekken maatregelen. Of we (tijdelijke) maatregelen nemen, toetsen we aan een aantal uitgangspunten. 

• Veiligheid bezoekers. Paden moeten veilig te gebruiken zijn. Kan dit niet, dan zorgen we voor een omleidingsroute of andere tijdelijke oplossing. 
• Veiligheid en toegankelijkheid campings. 
• Toegankelijkheid hulpdiensten. We zorgen dat calamiteitenwegen voor de hulpdiensten zoals de brandweer bereikbaar zijn.
• Bereikbaarheid voor bezoekers. Ook dit najaar staan diverse paden opnieuw onder water, zeker als het weer gaat regenen. Dat betekent dat er opnieuw een beroep wordt gedaan op ons aanpassingsvermogen: ook dit najaar en de winter krijgen we te maken met omleidingen en tijdelijke afsluitingen. We zorgen dat er goede toegankelijke fietsverbindingen zijn tussen het oosten en westen en het noorden en zuiden van de natuurgebieden. En omleidingsroutes voor wandelaars en fietsers staan duidelijk aangegeven.  
   

Tijdelijke maatregelen zijn maatwerk en verschillen per locatie in de natuurgebieden. 

Noordhollands Duinreservaat

• Er zijn tijdelijke omleidingsroutes. Sommige vaste recreatieve wandel- en fietsroutes zijn bij veel regen niet bereikbaar. Je kunt als recreant nog steeds volop genieten van de duinen! Op de website en bij de verschillende duiningangen staan alternatieve routes aangegeven. 
• Op verschillende locaties worden/werden oude duikers hersteld voor een verbeterde waterafvoer, zoals bij de Kruisbergweg in Heemskerk. 
• Zo’n twaalf onverharde (calamiteiten) wegen worden/werden met zand uit de duinen verhoogd.
• Om de levering van drinkwater veilig te stellen, zijn bij een aantal locaties zoals het pompstation in Bergen en de aanjager in Bakkum tijdelijke maatregelen genomen om wateroverlast te voorkomen.
• Bij de campings worden oude duinrellen hersteld voor een verbeterde afvoer van water op de campings. Bij de duinlandjes in Egmond en de huisjes in de Nollenvallei wordt vanaf september 2024 op twee locaties water weggepompt.
• Via de website, infopanelen bij de grote ingangen en borden in het veld worden omleidingen aangegeven. 

Kennemerduinen

• Afhankelijk van de hoeveelheid water op de paden, worden omleidingsroutes aangegeven via houten paaltjes in het veld en op de website. 
• Op fietspad De Blink liggen twee tijdelijke steigerbruggen.   
• Parnassia is vanuit Bloemendaal bereikbaar via het noord-zuid fietspad naar Koevlak en dan verder via de Zeeweg. 
   

Als je natte voeten geen bezwaar vindt, dan kun je op de meeste plekken wandelend of met de fiets aan de hand rustig door het water lopen. Geniet dan vooral ook van de voorbij zwemmende watervogels, kikkers en visjes. Voor de bezoekers die liever hun voeten droog houden, hebben we speciale ‘heen-en-weertjes’ . Je loopt dan heen en terug met droge voeten en dubbel natuurplezier! De heen en weertjes staan duidelijk aangegeven in de natuurgebieden.

Wil je voor vertrek je route uitstippelen? Bekijk dan hieronder de kaarten.

Om een nat pad heenlopen lijkt natuurlijk een simpele en voor de hand liggende oplossing. Je doet er tenslotte geen mens kwaad mee. Logische gedachte zou je zeggen. Toch is een pad niet alleen bedoeld om jou van A naar B te brengen. Het zorgt ook dat de planten en dieren die naast de paden leven ongestoord hun gang kunnen gaan. Geen goed idee dus als wij massaal door hun gebied gaan banjeren. Bovendien zijn op veel plekken de waterplassen zo groot, en de struiken zo dicht begroeid dat je toch vastloopt en weer terug moet. Gelukkig zijn er mogelijkheden genoeg: volg onze speciale heen en weer routes of trotseer op blote voeten of met regenlaarzen het water waar dat kan! Er is gelukkig ruimte genoeg in de duinen om volop te genieten.

De duinen in Nationaal Park Zuid-Kennemerland en het Noordhollands Duinreservaat zijn een zeer geliefde plek bij heel veel mensen. Wij begrijpen dat wel! Het is er weids, uitgestrekt met heel veel soorten natuur, imposante dieren en heerlijk rustige plekken. En alle weersomstandigheden hebben zo hun eigen charme. Daarom zorgen wij er ook voor dat grote delen van de natuurgebieden toegankelijk zijn voor mensen. En dat houden we zo, in natte en in droge tijden. Soms is jouw favoriete rondje even geen rondje meer omdat het onder water staat. Als je geen natte voeten wilt en wel wil genieten van de natuur dan zeggen wij: bekijk het ook eens van de andere kant! Verwonder je heen over links en terug over rechts. Het is even wennen, maar je ziet misschien zelfs wel meer moois… En bedenk je, het water zakt weer vanzelf. Dus met een beetje geduld valt jouw lievelingspad snel weer droog. Wij zorgen in elk geval dat de ‘heen-en-weer’ routes en omleidingen zo duidelijk mogelijk staan aangegeven. Vind je dat de informatie beter kan? Laat het weten!

Nee, de brug in de Kennemerduinen werd in de zomer van 2024 ingezet als tijdelijke maatregel. Op 4 november 2024 is de brug weer weggehaald. Waarom kan dit niet een definitieve brug worden? In het drukke zomerseizoen zijn er heel veel toeristen en dagjesmensen die graag door de duinen naar het strand willen fietsen. Bij wijze van uitzondering besloten we om fietsers in deze extreem natte periode toch een zomerse duinbeleving te bieden en te voorkomen dat de natuur nog meer schade opliep door het ontstaan van sluippaden. We hebben dus flink geïnvesteerd in de huur van een tijdelijke brug. Dit fietspad wordt in de winter sowieso veel minder vaak gebruikt. Bovendien kunnen de bruggen hulpdiensten hinderen, want hun voertuigen kunnen niet over een brug. Gelukkig is het strand wel altijd bereikbaar via de Zeeweg. 

De duingebieden in Noord-Holland zijn groot en uitgestrekt. Bij PWN zijn we naast drinkwaterbedrijf ook natuurbeheerder van zo’n 7500 hectare duinen tussen Zandvoort en Bergen. Door de extreme hoeveelheid neerslag is het op heel veel plekken in de natuur nog steeds erg nat en verwachten we dat het nog natter wordt in het najaar. Of en waar we tijdelijke maatregelen nemen in de duinen doen we zo zorgvuldig mogelijk en volgens vaste uitgangspunten. We concentreren ons met tijdelijke maatregelen op de belangrijkste en/of meest gebruikte verbindingen. We leggen waar mogelijk droge routes aan en/of we sluiten delen af als de veiligheid of de natuur in het gedrang komt. 

We snappen goed dat het best vervelend of jammer kan zijn als je je vaste route niet kunt wandelen of fietsen of een rondje dat je gepland had niet toegankelijk is. We informeren je hier zo goed mogelijk over om verrassingen in het veld te voorkomen.

We raden je aan om de kaarten hieronder van de ruiterpaden te bekijken, voordat je met je paard naar het duin gaat.   

De natuur in de duinen is van nature aangepast aan het omgaan met wisselende omstandigheden. De meeste planten en bomen kunnen behoorlijk goed omgaan met wisselende omstandigheden, waaronder droogte in voorjaar en zomer of nattigheid in de winter. Het afgelopen jaar was het echter wel heel extreem. We zien nu bijvoorbeeld dat veel bomen er niet goed bijstaan. We onderzoeken nu, in overleg met externe deskundigen, de staat van de bomen die er dood uitzien. We vinden het belangrijk om inzicht te krijgen in de veiligheid van de wandelpaden waar bomen staan. Als het gaat waaien, is de veiligheid van wandelaars dan nog gegarandeerd? Of is de verwachting dat er veel bomen kunnen omwaaien? 

Door de hoge waterstanden zien we ook andere veranderingen in de natuur. Op nat blijvende plekken hebben veel watervogels, zoals verschillende soorten eenden, meerkoeten, dodaars en kievit succesvol gebroed. Tegelijkertijd zijn veel bijzondere planten van vochtige duinvalleien, zoals parnassia en slanke gentiaan, dit jaar erg zeldzaam. Het is onbekend hoe dit precies uit gaat pakken. Dit soort zichtbare gevolgen zien er soms best heftig uit. Toch hoort dit ook bij de natuurlijke processen in de duinen.

Nee, PWN kan met de drinkwaterproductie de wateroverlast niet voorkomen.

We pompen IJsselmeerwater het duin in op enkele kleine locaties in het Noordhollands Duinreservaat. Deze infiltratiegebieden heten ICas en DWAT bij Castricum en IKief in Wijk aan Zee. Dat zijn naar verhouding kleine gebiedjes in de grote en uitgestrekte duinen. We laten op die locaties net zoveel water erin als we er na de zandzuivering weer uitpompen, dus netto is dat nul. Het inlaten van IJsselmeerwater kun je met eigen ogen zien bij ‘de kwal’, langs het fietspad bij het infiltratiegebied in Castricum. Het gebied waarop het infiltreren en weer oppompen van water invloed heeft, is beperkt tot enkele honderden meters. 

Als we stoppen met infiltreren van IJsselmeerwater in de infiltratiegebieden ICas en IKief in het Noordhollands Duinreservaat, dan vallen die   infiltratiekanalen snel droog. Dat heeft alleen een lokaal effect. De rest van het duingebied blijft dan net zo nat. De infiltratiegebieden zijn niet bedoeld om het grondwaterpeil te verhogen of verlagen, maar om Noord-Holland van betrouwbaar drinkwater te voorzien. En dat blijven we natuurlijk doen.

PWN gebruikt in plaats van IJsselmeerwater soms ook natuurlijk duinwater dat ligt opgeslagen diep onder de duinen om drinkwater van te maken. Dit doen we normaal gesproken niet maar alleen voor korte tijd in (nood)situaties waarin de reguliere drinkwaterproductie tekortschiet. Zo houden we zoveel mogelijk een natuurlijke grondwaterstand en dat is weer belangrijk om de duinen sterk en gezond te houden.

Dat zou best handig zijn en klinkt logisch. Toch zit het wat ingewikkelder in elkaar. Bij PWN maken we namelijk voor het grootste gedeelte drinkwater van water uit het IJsselmeer. Je zou kunnen zeggen dat we het verzamelde regenwater in het IJsselmeer gebruiken om drinkwater van te maken. 

Via onder andere de zuiverende kracht van het duinzand maken we er uiteindelijk drinkwater van voor Noord-Holland. Best een ingewikkeld proces. In dit filmpje geven we meer uitleg.

PWN kan helaas geen oplossing bieden voor de ondergelopen kelders in Bloemendaal.

Vooropgesteld is het bijzonder vervelend dat de extreme hoeveelheid regen bij diverse huizen aan de rand van het duingebied tot wateroverlast leidt. Het is heel logisch dat dit soms leidt tot boosheid en frustratie.

In het verleden zijn meerdere onderzoeken uitgevoerd naar het effect van het stopzetten van de waterwinning op de grondwaterstanden in de Kennemerduinen en in het bebouwde gebied direct achter de duinen.  Uit die onderzoeken blijkt dat het grondwater op de plek in de duinen waar gestopt is met drinkwaterwinning flink is gestegen en dat het effect van dit stopzetten op de grondwaterstand in bebouwd gebied zeer gering is. 

De aanwezige ontwatering in bebouwd gebied (met drainages, slootjes, duinrellen, ontwatering met deepwells) zorgt ervoor dat de grondwaterstanden niet zijn gestegen sinds het stopzetten van de winningen, nu zo’n twintig jaar geleden. Dit is uitgebreid gerapporteerd in 2006 (Icastat). Ook het recente rapport van KnowH2O in opdracht van de gemeente Bloemendaal onderschrijft deze conclusies.

In onderstaande infographic bekijk je bij welke organisatie je terecht kan met je vraag of klacht. Meer weten? Bezoek de website van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Afbeelding

Infographic Samenwerking grondwater (Unie van Waterschappen)

In onderstaande infographic bekijk je met welke organisatie je wanneer contact op kan nemen. Hier bekijk je de infographic in een groter formaat.

Afbeelding